Wyobraźnia jest jak demiurg. Potrafi stworzyć w umyśle obraz czegoś, co nie istnieje, nadać temu kształt, barwę, fakturę, wpompować w to coś życie. Uwiarygodnić istnienie, które w rzeczywistości nie ma prawa bytu. Skłonić nawet nie tylko do wiary, ale wprost przekonania o nieistniejącym, że istnieje albo i istniejącym, że nie istnieje. Wyobraźnia wątpliwości zamienia w przesłanki, nieścisłości w znaki, emocje w intuicję. Malowane jej pędzlem płótno nigdy nie jest czyste, nigdy nie widać na nim tego, co jest. Ale to nawet lepiej. Wyobraźnia jest przecież od kreowania, a nie od odtwarzania. Nie może więc zostać zweryfikowana. Zdaje się, że doskonale wiedzieli o tym walonowie, którzy od średniowiecza przeczesywali Karkonosze i Góry Izerskie w poszukiwaniu minerałów i kamieni szlachetnych. Owszem, znajdowali tu wspaniałe okazy ametystów czy granatów, zaiste kreślili mapy dojścia do miejsc wydobycia, w rzeczy samej stworzyli zamkniętą społeczność, rządzącą się własnymi prawami. Jednakowoż to, co wiedziano o owocach ich pracy, o towarzyszących jej niebezpieczeństwach, o zasadach, którymi się kierowali, pozostawało wyłącznie domeną wyobraźni. A tam rządził Duch Gór, podziemne moce, zaklęcia i tajemne rytuały. Temu, kto chciałby przekroczyć próg tego osobliwego teatru, groziła zapłata najwyższej ceny. Nieodżałowanej pamięci dr Przemysław Wiater, wspaniały regionalista i tłumacz tekstów źródłowych, ze swadą pisze o walonach i krążących wokół nich tajemnicach. Trzecie wydanie jego pracy, które ukazuje się w serii wydawniczej Studia Ryfejskie, zostało poprawione i rozszerzone m.in. o bardzo interesujące aneksy. Walonowie u Ducha Gór to znakomita lektura dla każdego miłośnika Karkonoszy i Gór Izerskich.